Anadolu mutfağı, binlerce yıllık geçmişi ve kültürel çeşitliliğiyle her köşesinde keşfedilmeyi bekleyen tarifler barındırır. Bunlardan biri de belki de sofralarda yerini kaybetmeye yüz tutmuş yerel turşu tarifleridir. Salatalık, biber, lahana gibi klasikleşmiş turşular günümüzde hala popülerliğini korurken, Anadolu’nun köylerinde nesilden nesile aktarılan ama unutulmaya yüz tutmuş onlarca farklı turşu çeşidi bulunur.
Bu yazıda, Anadolu’nun farklı yörelerinden derlenen, adı çok bilinmeyen ama lezzetiyle sofralara zenginlik katacak geleneksel turşu tariflerini gün yüzüne çıkarıyoruz.
1. Erik Turşusu – Sivas, Tokat, Amasya
Karadeniz ve İç Anadolu geçişinde yer alan Sivas, Tokat ve Amasya çevresinde yapılan erik turşusu, genellikle yeşil çağla eriğinden hazırlanır. Limon tuzu ya da sirke yerine yalnızca tuzlu suyla yapılan bu turşu, ekşimsi tadı ve kıtır dokusuyla yemeklerin yanına farklılık katar. Genellikle etli yemeklerle birlikte veya yaz sofralarında serinletici bir lezzet olarak tüketilir.
2. Kelek Turşusu – Ege ve Akdeniz Bölgeleri
Henüz olgunlaşmamış kavunların kullanıldığı kelek turşusu, Ege ve Akdeniz sofralarının eski ama unutulmaya yüz tutmuş lezzetlerinden biridir. Tatlı ve ferah aromasıyla özellikle sıcak yaz aylarında tercih edilen bu turşu, salamura suyu ile hazırlanır ve kavun çekirdeklerinin verdiği hafif aroma sayesinde eşsiz bir lezzet ortaya çıkar.
3. Börülce Turşusu – Ege Bölgesi
Ege’nin kıyı köylerinde hala yapılan börülce turşusu, taze börülcenin haşlanıp tuzlu suda bekletilmesiyle hazırlanır. Sirke yerine limon suyu veya turunç suyu kullanılır. Zeytinyağı ve sarımsakla servis edildiğinde sofralarda meze olarak sunulur. Özellikle zeytinyağlı yemeklerin yanında çokça tüketilir.
4. Acur Turşusu – Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Diyarbakır, Gaziantep ve çevresinde yaygın olarak bilinen acur turşusu, salatalığa benzeyen ama daha sert yapılı bir sebzeden yapılır. Acurun kıtır kıtır dokusu, uzun süre dayanıklılığını korur. Sarımsaklı ve bol baharatlı salamura suyu ile yapılan bu turşu, kebapların ve et yemeklerinin yanında vazgeçilmezdir.
5. Pancar Yaprağı Turşusu – Doğu Karadeniz Bölgesi
Rize, Artvin ve Trabzon çevresinde yapılan pancar yaprağı turşusu, sadece pancarın kendisiyle değil, yapraklarıyla da lezzetli turşular hazırlanabileceğini gösterir. Pancar yaprakları haşlanır, sarımsak ve mısır unu ile birlikte bastırılarak tuzlu suyla fermente edilir. Bölgede bu turşu, karalahana yemekleri ve mısır ekmeğiyle birlikte tüketilir.
6. Kenger Turşusu – İç Anadolu ve Doğu Anadolu
Doğada yabani olarak yetişen kenger bitkisi, toplanarak turşusu yapılan nadir lezzetlerden biridir. Erzincan, Sivas ve Erzurum gibi şehirlerde özellikle ilkbahar aylarında kenger toplayıp turşusunu kurmak bir gelenektir. Hafif acımsı ve topraksı aromasıyla kenger turşusu, özel gün sofralarında ikram edilir.
7. Domates Sapı Turşusu – İç Ege ve Akdeniz Bölgeleri
Domatesin sadece meyvesi değil, sapları da turşu olarak değerlendirilebilir. Domates sapı turşusu, domatesin dallarından yapılan, aromatik ve oldukça yoğun bir lezzet sunar. Sirkeli veya limonlu salamura suyu ile hazırlanır ve özellikle domatesin bol olduğu yaz sonunda yapılır.
Unutulmuş Lezzetleri Günümüze Taşımak
Bu geleneksel tarifler, Anadolu’nun farklı köylerinde belki hala yaşayan ama şehir hayatında pek bilinmeyen zenginliklerdir. Bugün, bu tarifleri yeniden keşfetmek ve sofralara taşımak, kültürel mirası yaşatmanın en keyifli yollarından biri olabilir.
Kendi mutfağınızda bu tarifleri denemek, atalarımızın sofrasındaki o unutulmuş tatları yeniden canlandırmak için harika bir adım olabilir. Hem geçmişin izlerini yaşatır hem de sofranıza özgün tatlar kazandırır.
